Ξεκινάω λέγοντας ότι την ηθική και τις σχετικές αξίες της τα θέτουμε εμείς, δεν υπάρχουν πριν από εμάς ως αντικειμενική πραγματικότητα και για αυτό δεν αποδεικνύονται λογικά, όπως κάποιοι a priori νόμοι της φύσης και του σύμπαντος (πχ ο νόμος της θερμοδυναμικής). Πριν τον άνθρωπο δεν υπήρχε ούτε ηθική, ούτε αξίες, ούτε κάποιο νόημα σε αυτές.
Μπορεί κάποιος να υποστηρίζει ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει κοινωνική συμβίωση και κοινωνία με ένα ηθικό σύστημα που να στηρίζεται σε μια μεταφυσική αρχή που τίθεται στους ανθρώπους ως a priori αληθινή, αιώνια και υπαρκτή από πριν, όπως πχ ο Θεός. Παρόλα αυτά συνήθως ακόμα και αυτοί που το υποστηρίζουν αυτό αποδέχονται ότι είναι ψευδές και αυταπάτη στο βάθος (το μεταφυσικό σύστημα). Απλώς υποστηρίζουν το ρητό που λέει ότι ακόμα και αν δεν υπήρχε Θεός θα έπρεπε να τον ανακαλύψουμε.
Ακόμη κάποιοι θεωρούν το νόμο και τις αρχές που θέτει η κοινωνία από μόνη της στον εαυτό της χωρίς κάποια μεταφυσική εγγύηση και έξωθεν πηγή και αυθεντία (πχ Θεός) δημιουργώντας ένα αξιακό σύστημα που καταλήγει στην αυταξια που είναι η ίδια η κοινωνία , ως γεγονός φιλοσοφικά διαβλητό, μη αποδείξιμο και τελικά ανίσχυρο και σαθρό σε ένα βαθύτερο επίπεδο.
Πάντως σε μακροκοινωνικό επίπεδο αποδεδειγμένα από την ιστορία, αυτός ο τρόπος ηθικής και ύπαρξης, χωρίς μεταφυσικά θέσφατα και ιερά, δεν είναι ανεφάρμοστος ή επικίνδυνος αφού η κοινωνία μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της και χωρις θρησκεία. Ενώ ακόμα αυτός ο τρόπος ύπαρξης δίνει το τεράστιο υπαρξιακό πλεονέκτημα της ελευθερίας και αυτονομίας καθώς η κοινωνία αναγνωρίζει ότι είναι αυτή η ίδια που δίνει τους νόμους στον εαυτό της (κοινωνική αυτονομία).
Εγώ δεν είμαι ντε καλά εναντίον της θρησκείας ούτε τη θεωρώ απαραίτητα ασύμβατη με την ελευθερία της κοινωνίας αλλά βλέπω ότι η θέση υπέρ μιας κοινωνίας όπου θα τίθεται μια a priori μεταφυσική αρχή είναι περισσότερο θεμιτή για λόγους όχι κοινωνικής λειτουργικότητας και συνύπαρξης αλλά για κάποια οντολογική ασφάλεια για τα μέλη της ώστε να αποφύγουν την (πραγματική) φρίκη μιας ύπαρξης όπου το νόημα της και ο σκοπός της δεν θα είναι στο βάθος αληθινά και εξασφαλισμένα από κάποια ιερή αιώνια αρχή αλλά εν γνώσει των ανθρώπων δημιουργημένα από την ίδια την κοινωνία.
Νομίζω όμως ότι είναι προτιμότερη η πραγματική ελευθερία και η γνώση της βαθύτερης αλήθειας για το ανθρώπινο είναι χωρίς τις «σωτήριες» μεταφυσικές αυταπάτες και ας έχει για κόστος την αναγκαστική ενατένιση της φρίκης του «κενού» στη ρίζα της ύπαρξης. Για μένα φιλοσοφικά και πολιτικά είναι προτιμότερο.
Ένα κενό που ούτως ή άλλως πάντα εναλλάσσεται με το κάτι σε ένα σύμπαν που μπορεί να μην έχει το νόημα που θα θέλαμε να έχει ή ακόμα να μην έχει καν οποιοδήποτε νόημα ή τέλος πάντων κάποιο νόημα που θα ήταν προσπελάσιμο και αντιληπτό από τον ανθρώπινο νου. Τελικά ίσως η ίδια η ύπαρξη του σύμπαντος, οι νόμοι του και τα μυστήρια του να είναι το τελικό νόημα του κόσμου.
Εξάλλου έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη δημιουργικότητα όπου το τεράστιο δυναμικό της μπορεί να καλύψει την ανυπαρξία ενός τελικού πραγματικού νοήματος και αυτό νομίζω ότι γίνεται σε μεγάλο βαθμό στη σύγχρονη εποχή, έστω αν και πολλά από αυτά που παράγονται ως νόημα και σημασίες είναι βλακώδη ή αντιαισθητικά.
Θέλω ακόμη να πω ότι το θέμα μου δεν είναι η ύπαρξη ή μη του Θεού αλλά η αναγνώριση του ή όχι, ως αρχή για την ηθική και τη κοινωνία. Και δεν χρειάζεται να είσαι άθεος για να αμφισβητήσεις την ύπαρξη του Θεού ως αρχή για τη κοινωνία. Μπορείς άνετα, κάτι που είναι και η δική μου θέση, να θεωρήσεις την ύπαρξη του και κυρίως την ουσία του ως απορία, ερώτημα και αναζήτηση και όχι ως καθορισμένη στεγανή βεβαιότητα. Αυτή η ερώτηση νομίζω οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα: ότι είναι αδύνατον να θέσεις (ένα τέτοιο) Θεό ως καθολική αρχή της κοινωνίας και της ηθικής.
ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΑΤΟΣ 