Η έκπτωση της Αριστεράς
Πολλοί παρατηρούνε σήμερα την έκπτωση και παρακμή των κομμάτων της αριστεράς που εκφράζεται ιδιαίτερα μέσα από τον συμβιβασμό ή την απόλυτη αφομοίωση στο σύστημα των στελεχών τους. Δεν θα συζητήσουμε καν για το ΠΑΣΟΚ όπου έχει πάψει από καιρό να είναι στο ελάχιστο αριστερό κόμμα. Δεν πρέπει ποτέ όμως να ξεχνάμε κάτι βασικό, ότι όλοι οι πολιτικοί σήμερα είναι κατά βάση επαγγελματίες και μαζί και αυτοί της αριστεράς φυσικά. Ο θεσμικός τους ρόλος είναι καθορισμένος από συγκεκριμένα πολιτικά και επικοινωνιακά πλαίσια από το παιχνίδι της «αστικής» αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όπου κυριαρχεί ο παγκόσμιος μετακουμουνιστικός συμβιβασμός (μετά τη πτώση του σοβιετικού μπλοκ) και πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα ο παπανδρεικός πασοκικός μετεμφυλιακός συμβιβασμός της δεκαετίας του 80. Υπάρχει ακόμα τώρα τελευταία και η διάσταση του «πολιτικού πολιτισμού» που εμφανίζεται σαν ωριμότητα και υψηλό ήθος αλλά στη πραγματικότητα δεν είναι κάτι άλλο εκτός από συντεχνιακός συμβιβασμός των πολιτικών προς το κοινό συμφέρον της ύπαρξης τους και των προνομίων τους είτε απλώς η συγκάλυψη της γραφειοκρατικής πολιτικής και κομματικής στασιμότητας, αδιαφορίας και ανυπαρξίας.
Ο κοινωνικός και ιστορικός τους ευρύτερος ρόλος τώρα είναι μια «υποτιθέμενη» έκφραση και εφαρμογή, των πολιτικών τάσεων και απόψεων στην κοινωνία, κυρίως αυτών που τους ψηφίζουν. Όμως το σύστημα της διαμεσολαβημένης αντιπροσώπευσης θα οδηγεί σχεδόν πάντα σε αποκοπή από την πραγματικότητα του κοινωνικού σώματος και στη δημιουργία μιας ξεχωριστής ειδικής ομάδας, κοντά σε μια τυπολογία της πολιτικής ελίτ, η οποία υποτίθεται κόπτεται, υπηρετεί και παλεύει για κάποια μεγάλα κοινωνικά στρώματα και ομάδες του πληθυσμού, ενώ στην πραγματικότητα θα εξυπηρετεί κυρίως τα δικά της συμφέροντα, όπως τα κατανοεί η ίδια τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή.
Μην εκπλήσσεστε με την συμπεριφορά του Τσίπρα που συνδιαλέγεται και χαριεντίζεται με τους πάντες , ας παρατηρήσω εδώ ότι το «συμφέρον» του Τσίπρα ως αριστερού σημερινού πολιτικού είναι η μέγιστη συμμετοχή στο πολιτικό επικοινωνιακό παιχνίδι, όσο πιο πολλά άρθρα, φωτό, αφιερώματα τόσο το καλύτερο για αυτόν και το κόμμα του. Ούτε να εντυπωσιαζόμαστε από τη τάση προσχώρησης στελεχών του ΣΥΝ στο ΠΑΣΟΚ καθώς εξηγούνται από καθαρά τεχνικούς λόγους : οι ευκαιρίες εξουσίας είναι από ελάχιστες έως καθόλου στον ΣΥΝ για όσους διψάνε για πραγματική πολιτική «επιτυχία». Πιστεύω αν με κάποιο μαγικό τρόπο ο ΣΥΝ ανέβαινε στην εξουσία ως έχει, θα ήταν αυτό που όλοι υποψιαζόμαστε ένας κλώνος του ΠΑΣΟΚ ίσως λίγο πιο Έμο με τους υπουργούς να έχουν πιο πολλά μαλλιά και πιο ατημέλητο ντύσιμο.
Αυτή είναι και η αναπόφευκτη μοίρα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ενώ ένας πληθυσμός αδιάφορος, απολιτικοποιημένος και παθητικός που έχει πιστέψει ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, με εξαίρεση κάποια κομμάτια της νεολαίας και μικρές ομάδες μεγαλύτερων, κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα.
Η πραγματική λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και το νόημα των πολιτικών ελίτ στο σύγχρονο παγκόσμιο καπιταλισμό
Θέλω να πω ότι μάλλον το πολιτικό σύστημα λειτουργεί κατά κύριο λόγω ανεξάρτητα της κοινωνίας με επίφαση την υπηρεσία της και την έκφραση της θέλησης της. Η οποία «ιερή» θέληση από όπου «πηγάζουν όλες οι εξουσίες», περιέργως είναι μια θέληση που εμφανίζεται στην επιφάνεια της κοινωνίας κάθε τέσσερα χρόνια και σε ένα πολιτικό σύστημα με περιορισμένες και συγκεκριμένες επιλογές, άρα προκαθορισμένη από πριν. Έτσι οι «πολίτες» καλούνται να εκφραστούν πολιτικά και να «αποφασίσουν» για τη ζωή τους μια μέρα κάθε τέσσερα χρόνια σε μια διαδικασία που μοιάζει με επιλογή του καλύτερου προιόντος Προϊόν Α, Προϊόν Β, Προιόν Γ ή Δ(προϊόν διαμαρτυρίας) και άκυρο, λευκό (δεν γουστάρω καθόλου, κάποιο προϊόν).
Έτσι ο λόγος ύπαρξης των πολιτικών ελίτ σε αυτή τη κοινωνία και σε αυτό το πολιτικό σύστημα μπορεί να είναι μόνο η επίτευξη προσωπικών επιδιώξεων και επιτυχιών για πλούτο και αναγνώριση και η συμμετοχή όσο γίνεται περισσότερο στη διαχείριση της εξουσίας για περισσότερη δύναμη. Ας μην ξεχνάμε εδώ ότι το γενικότερο πλαίσιο της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας το μόνο που επιτρέπει θεσμικά στα αριστερά κόμματα είναι μια συμμετοχή στη διαχείριση της εξουσίας (το πολύ πολύ κάποια ακίνδυνα υπουργειάκια, υφυπουργειάκια κτλ).
Θεωρητικά πάλι τα αριστερά κόμματα θα μπορούσαν να διαχειριστούν πιο ριζοσπαστικά την εξουσία και να προχωρήσουν σε θεσμικές αλλαγές αν ήταν πλειοψηφία αλλά το ίδιο το πλειοψηφικό πολιτικό νομοθετικό σύστημα πρακτικά δεν το επιτρέπει καθώς όπως ξέρουμε στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες τα αριστερά κόμματα δεν είναι και δεν μπορούν ποτέ να γίνουν πλειοψηφικά. Και αυτό είναι κάτι ισχύει λίγο πολύ παντού στο κόσμο με ελάχιστες εξαιρέσεις που συναντάνε την εχθρότητα και την απομόνωση από το παγκόσμιο σύστημα εξουσίας (Τσάβες στη Βενεζουέλα).
Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι ο καπιταλισμός ο οποίος λειτουργεί λίγο η πολύ ολοφάνερα πια σαν παγκόσμιο σύστημα έχει πάρα πολλές ασφαλιστικές πολιτικές δικλείδες όπως τον έλεγχο σε όλα τα κόμματα εξουσίας στον ανεπτυγμένο κόσμο, σε όλο το δίκτυο πληροφόρησης των μεγάλων μέσων ενημέρωσης (με εξαίρεση το internet όπου θα ήθελα να συζητήσουμε αν κάποιος ενδιαφερόταν πως ξέφυγε από την μαρμάγκα), σε ισχυρούς παγκόσμιους οργανισμούς (ΔΝΤ, WTO, World Bank), σε ισχυρά κρυφά και φανερά οργανωμένα δίκτυα εξουσίας και ελέγχου (επιχειρηματικά lobbies, μυστικές υπηρεσίες κτλ. )
Η ίδια ριζοσπαστική κριτική και ο αριστερός λόγος κατά κύριο λόγο δεν είναι συνδεδεμένος με αυτό που θέλουν, ελπίζουν και σκέφτονται οι άνθρωποι, οι μη προνομιούχοι, οι εκμεταλλευόμενοι, οι καταπιεσμένοι, το προλεταριάτο που εκπροσωπεί ονομαστικά η αριστερά. Ο λόγος αυτός είναι είτε μια κάπως δεδομένη θεωρία ανεπτυγμένη και διαμορφωμένη πριν δεκαετίες που επιδιώκεται να γίνει συμβιβάσιμη με τη σύγχρονη πραγματικότητα, όχι πάντα επιτυχημένα (εκτός από τις πάντα χρήσιμες και κρίσιμες για την κατανόηση του κόσμου μας βασικές κριτικές αρχές) όπως στη περίπτωση του ΚΚΕ, είτε λόγος κυρίως ανεπτυγμένος από κομματικές παρέες και μικροομάδες διανοούμενων.
Αυτός ο αριστερός λόγος (μιλάω για τον κομματικό αριστερό λόγο που συμμετέχει φανερά στο σύστημα με τους κανόνες του) αυτονομείται από τη κοινωνία (ή τη κοινωνική τάξη ) για την οποία δημιουργήθηκε και υπάρχει καθ’ εαυτόν δηλαδή υπάρχει απλώς για να συνεχίσει να υπάρχει ως ένας ξεχωριστός ιδιότυπος γραφειοκρατικός θεσμός μέσα σε κόμματα ή (και )στην εξουσία για να δημιουργεί θέσεις διαχειριστών του σε κόμματα, πανεπιστήμια και οργανισμούς . Η περίπτωση κομμάτων και των πειθαρχημένων στη κομματική γραμμή διανοούμενων και συγγραφέων που άνηκαν σε αυτά είναι η πιο χαρακτηριστική.
Ο λόγος των αριστερών κομμάτων, κυρίως αυτών που μετέχουν στο σημερινό κοινοβουλευτικό σύστημα σήμερα ,σε μεγάλο βαθμό υπάρχει χωρίς πια να έχει σχέση με τη πραγματική του ιστορική αιτιότητα και ρίζα που είναι η κοινωνία και το πρόταγμα μιας νέας κοινωνίας . Η πραγματική του λειτουργία είναι ως εργαλείο φήμης, εξουσίας, επιτυχίας και πλουτισμού (σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς τους) για τους διαχειριστές του ενώ για τις κυρίαρχες ελίτ της κοινωνίας λειτουργεί ως άλλοθι δημοκρατίας και ελευθερίας του λόγου και ως ασφαλές και ελεγχόμενο συνήθως κανάλι εκτόνωσης της οργής που η ίδια η κοινωνία με τις εγγενείς βαθιές αδικίες και ανισότητες παράγει συνέχεια.
Η περίπτωση του ΚΚΕ και των παραδοσιακών μαρξιστικών λενινιστικών κομμάτων
Από κάποια ιστορική στιγμή και έπειτα (ανάλογα με την ερμηνεία) παρατηρήθηκε ο διαχωρισμός και η αυτονόμηση των σκοπών και της λειτουργίας της πολιτικής γραφειοκρατίας στον υπαρκτό σοσιαλισμό. Για τη σοβιετική πολιτική ελίτ ο Μαρξισμός ήταν πάντα η «έμπνευση» της και το αξεπέραστο δόγμα και σκοπός της η δράση υπέρ του προλεταριάτου, η λειτουργία και ο σκοπός ύπαρξης της όμως αποδείχθηκε ότι τελικά κατέληξε να γίνει ο εαυτός της, δηλ. η συνεχής αναπαραγωγή της ίδιας και της εξουσίας της, που τελικά οδήγησε στην κατάρρευση και την σκόπιμη εισαγωγή του καπιταλισμού, από τις ίδιες αυτές τις πολιτικές ελιτ στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Από αυτήν την ιστορική τραγωδία εκπορεύεται η σημερινή θέση και η στάση του ΚΚΕ.
Το ΚΚΕ πάντως, για ιδιαίτερους λόγους εξαιρείται από τη λειτουργία παραγωγής πλούτου φήμης και εξουσίας για τα μέλη του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτό από μόνο του ικανοποιεί πολιτικά στη περίπτωση του. Η βασική λειτουργία του λόγου του είναι νομίζει πολλές φορές κάποιος η εσωτερική κατανάλωση, η αυτόεπιβεβαίωση ενός θεωρητικού αλάθητου, που αρκετές φορές επιβεβαιώνεται πάντως και η κάπως ψυχοκαταναγκαστική επιμονή σε συγκεκριμένες τακτικές και στρατηγικές, που πηγάζουν από ιστορικά συμβάντα προηγούμενων περιόδων.
Η πολιτική ελίτ του ΚΚΕ είτε το επιδιώκει είτε όχι θυμίζει μια «επιτροπή σοφών του κομμουνισμού» που αναμένει την έλευση του μεγάλου ιστορικού συμβάντος με τη μορφή της πορείας προς τη κουμουνιστική κοινωνία. Στην πραγματικότητα νομίζω ότι αυτό που κάνει το ΚΚΕ είναι σαν να περιμένει, εν μέσω κραυγών, πόνου και αγώνων. Πιθανώς και να θεωρούν ότι είναι οι θεματοφύλακες για το κουμουνιστικό πεπρωμένο της ιστορίας και να βρίσκουν αυτό το ρόλο επαρκή.
Τι θα μπορούσε ήταν μια πραγματική ριζοσπαστική πολιτική
Νομίζω ότι όσο μια ριζοσπαστική πολιτική δεν σχετίζεται με τη πραγματική και συνεχόμενη πολιτική δράση των ίδιων των ανθρώπων για θέματα που τους αφορούν άμεσα ως εργαζόμενους, καταναλωτές, πολίτες, θα καταλήγει στη φάρσα του διαχωρισμού της πολιτικής κομματικής ελίτ με την πραγματική αλλαγή και επανάσταση ενώ παραδόξως η κομματική ελίτ θα αντλεί τη συνεχή νομιμοποίηση της από την ιδέα της επανάστασης και ας μην έχει καμιά πραγματική σχέση με αυτήν. Κάποιοι συγκρίνουν τους παλαιούς αριστερούς με τους σημερινούς και απογοητεύονται στο πόσο διαφορετικοί είναι. ας θυμίσω όμως ότι τότε αυτοί οι άνθρωποι είχαν πίσω τους πραγματικά μαζικά πολιτικά κινήματα και συνήθως γεννιόντουσαν πολιτικά μέσα από αυτά ενώ πολλές φορές ρίσκαραν και το ίδιο τους το τομάρι με τη πολιτική δράση τους για χάρη των οραμάτων τους. Δηλαδή δεν μπορούσαν παρά να είναι αληθινοί.
Αν ήθελε κάποιος να συγκρίνει την αριστερά με το χριστιανισμό ως θεσμό και με την εκκλησία, η οποία είναι μια σύγκριση τελικά σε βαθύτερο επίπεδο με ιστορικά, οντολογικά και φιλοσοφικά κριτήρια νόμιμη, θα έλεγε κανείς ότι ο Χριστός (και οι μάρτυρες του) δεν μπορούσαν παρά να είναι αληθινοί χριστιανοί καθώς ανέβηκαν στο σταυρό και μάλιστα το ήξεραν από την αρχή. Αντίθετα οι περισσότεροι σύγχρονοι «συνεχιστές» τους που η ζωή τους, οι πράξεις τους και ο λόγος τους είναι το αντίθετο της ονομαστικής θεσμικής «σημασίας» των ρόλων τους δεν θα ανέβουν ποτέ στο σταυρό (συνήθως ανεβάζουν άλλους) και μάλιστα το ξέρουν πολύ καλά.
ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΑΤΟΣ 